Zakon o računovodstvu

Zakon o računovodstvu – sveobuhvatna reforma finansijskog izvještavanja u Crnoj Gori

Skupština Crne Gore donijela je Zakon o računovodstvu („Službeni list Crne Gore“, br. 089/25 od 05.08.2025), kojim se na savremen i detaljan način uređuje oblast računovodstva pravnih lica i preduzetnika. Ovaj zakon donosi brojne novine koje imaju za cilj povećanje transparentnosti, tačnosti i pouzdanosti finansijskih informacija, kao i jačanje profesionalnih standarda u računovodstvenoj praksi Crne Gore.

Zakonom se, između ostalog, uređuju: razvrstavanje pravnih lica i grupa pravnih lica, knjigovodstvene isprave i poslovne knjige, način vođenja poslovnih knjiga, izdavanje i oduzimanje dozvola za pružanje računovodstvenih usluga, popis imovine i obaveza, sastavljanje i objavljivanje finansijskih izvještaja, organizacija računovodstva i uslovi za obavljanje procjene vrijednosti imovine.

Ključni ciljevi i značaj zakona

Ovaj zakon o računovodstvu predstavlja važan korak ka usklađivanju crnogorskog zakonodavstva sa međunarodnim računovodstvenim standardima i praksom Evropske unije. Njegov osnovni cilj je da:

• poveća pouzdanost finansijskih izvještaja i obezbijedi bolju zaštitu korisnika računovodstvenih informacija (investitora, banaka, javnosti i države);
• obezbijedi jedinstvenu primjenu međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja (MSFI);
• jasno definiše odgovornosti i kvalifikacije računovodstvenih profesionalaca;
• unaprijedi transparentnost poslovanja i povjerenje u finansijske podatke pravnih lica.

Zakon posebno naglašava važnost profesionalne etike i kompetentnosti, propisujući precizne uslove koje moraju ispunjavati fizička i pravna lica koja se bave pružanjem računovodstvenih usluga.

Razvrstavanje pravnih lica i grupa

Jedna od najznačajnijih novina jeste jasno razvrstavanje pravnih lica na mikro, mala, srednja i velika. Kriterijumi za razvrstavanje zasnivaju se na:

• prosječnom broju zaposlenih tokom poslovne godine,
• ukupnom godišnjem prihodu,
• ukupnoj aktivi.

Primjera radi, mikro pravna lica imaju do 10 zaposlenih, prihod do 900.000 € i aktivu do 450.000 €, dok mala pravna lica imaju do 50 zaposlenih, prihod do 10 miliona €, a aktivu do 5 miliona €. Ova kategorizacija omogućava proporcionalnu primjenu zakonskih obaveza i pojednostavljenje procedura za manje subjekte.

Slično se uređuje i razvrstavanje grupa pravnih lica, koje se dijele na male, srednje i velike u zavisnosti od istih finansijskih kriterijuma, ali posmatrano na konsolidovanoj osnovi. Time se obezbjeđuje konzistentnost u izvještavanju i bolja analiza ekonomskih performansi povezanih subjekata.

Vođenje poslovnih knjiga i računovodstvena odgovornost

Zakon o računovodstvu precizira da poslovne knjige mora voditi i finansijske izvještaje sastavljati lice koje je kvalifikovano i određeno opštim aktom pravnog lica. Takvo lice mora imati odgovarajuću stručnu spremu, iskustvo i moralnu podobnost.

Vođenje poslovnih knjiga i sastavljanje finansijskih izvještaja može se povjeriti i eksternom računovodstvenom servisu, pod uslovom da je taj servis registrovan i licenciran u skladu sa zakonom. U tom slučaju, pravno lice je dužno da ugovor o povjeravanju poslova registruje kod Poreske uprave i da evidentira odgovorno lice koje vodi knjige u njegovo ime.

Dozvola za pružanje računovodstvenih usluga

Računovodstvene usluge može pružati samo pravno lice ili preduzetnik koji posjeduje dozvolu za pružanje računovodstvenih usluga koju izdaje Ministarstvo finansija. Uslovi za izdavanje dozvole uključuju:

• registraciju djelatnosti u Centralnom registru privrednih subjekata,
• neosuđivanost osnivača i odgovornih lica,
• zaposlenog sa visokom školskom spremom (VII-1 nivo) – oblast društvene nauke, podoblast ekonomija / da ima visoko obrazovanje u obimu od najmanje 180 kredita CSPK i da posjeduje profesionalno zvanje u oblasti računovodstva koje je stečeno kod profesionalne organizacije u Crnoj Gori, članici Međunarodne federacije računovođa u skladu sa Crnogorskim obrazovnim računovodstvenim standardom CORS-1, da posjeduje licencu ovlašćenog revizora izdatu u skladu sa zakonom kojim se uređuje revizija,
• odgovarajuće tehničke i prostorne kapacitete.

Ovim odredbama zakon teži da suzbije neformalno i nestručno obavljanje računovodstvenih poslova i da podigne profesionalne standarde u sektoru.

Rokovi i prelazne odredbe

Da bi se omogućila efikasna primjena zakona, propisani su precizni rokovi za usklađivanje poslovanja:

• pravna lica moraju uskladiti poslovanje sa novim odredbama u roku od šest mjeseci,
• pružaoci računovodstvenih usluga moraju se upisati u Registar pružalaca u roku od 120 dana od donošenja pratećih podzakonskih akata,
• lica koja treba da steknu profesionalna zvanja imaju rok od 36 mjeseci za ispunjavanje tog uslova.

Zakon o računovodstvu takođe potvrđuje da svi ranije izdate sertifikati i licence ostaju važeći, čime se obezbjeđuje kontinuitet u radu računovodstvene profesije.

Zaključak

Novi Zakon o računovodstvu predstavlja značajnu reformu u oblasti finansijskog izvještavanja u Crnoj Gori. Njegova primjena doprinijeće jačanju integriteta i profesionalizma u računovodstvenoj struci, unaprijediti pouzdanost finansijskih podataka i stvoriti stabilniji poslovni ambijent.

Zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“.